Có phải Đạo chỉ là một tôn giáo, một con đường hay một khái niệm mới lạ và bí ẩn? Trên thực tế, Đạo là chính những thứ mà chúng ta đang sống trong đó, bất kể chúng ta có tin tưởng vào nó hay không, giàu hay nghèo, khỏe mạnh hay ốm yếu, già hay trẻ, lớn hay bé. Vậy đã có ai sống đúng với chữ Đạo chưa? Cùng tìm hiểu thêm về Đạo qua bài viết này.
I. Khám phá khái niệm của Đạo
Đạo có nghĩa là thế giới quan mà chúng ta phải sử dụng trái tim để hiểu và cải tạo lại. Mỗi người, theo công việc và sở thích của mình, có một hình tướng Đạo riêng:
- Với người thợ xây, Đạo là ngôi nhà và gạch vữa.
- Với người nông dân, Đạo là ruộng lúa, cánh đồng và phân bón.
- Với kỹ sư, Đạo liên quan đến máy móc, thiết bị và thiết kế.
- Với nhà kinh doanh, Đạo là hàng hóa và tiền tệ.
- Với thầy cúng, Đạo là đồ lễ và cúng bái.
- Thế giới quan của đôi nam nam nữ mới cưới là đám tiệc và sự chúc tụng.
Đạo tồn tại trong tất cả các khía cạnh của cuộc sống, từ nhà cửa, xe cộ, canh tác đến quốc gia. Nó cũng tồn tại trong từng phần của cơ thể, từ cốc nước, đường phố, âm thanh, Thánh Thần cho đến ma quỷ. Sinh, lão, bệnh, tử – trước khi sinh và sau khi chết – đều là Đạo.
Mỗi chữ Nhân đều là một chữ Đạo. Đạo không phải là điều xa xôi, khó tìm hiểu hay hoang đường. Thậm chí những thứ mà chúng ta chưa nhận thấy hoặc chưa tìm ra câu trả lời cũng là Đạo. Đi học, đi làm, bao dung, đoàn kết và vượt qua bản ngã – tất cả đều là Đạo. Để hiểu rõ Đạo, chúng ta cần sử dụng trái tim, không chỉ tu dưỡng và niệm Phật.
II. Mục đích của việc học Đạo
Học Đạo giúp chúng ta sử dụng trái tim để cải tạo thế giới quan của mình. Đơn giản như việc không tạo ra nghiệp, không bi quan, không sân si, không hận thù, mà thay vào đó là lòng tình thương, lòng bao dung và lòng giúp đỡ. Hãy giúp người xung quanh với tình thương, lòng độ lượng và lòng bác ái, không bi quan hay đòi hỏi gì đáp lại.
Đồng thời, học Đạo cũng là cách cải tạo cộng đồng, xã hội và giúp thế giới không còn cháy rực trong chiến tranh hoặc tranh chấp giữa các tôn giáo.
III. Hình tướng và tâm tướng của chữ Đạo
Hình tướng của Đạo phải trả lời ba câu hỏi về Thiên, Địa và Nhân:
- Mình là ai và ai là mình? Trước khi tu hành, chúng ta đã sinh sống ở cõi trời nào?
- Sống có nhiệm vụ gì? Nhiệm vụ của mỗi người, từ người nông dân đến quan chức, là lấy vợ, sinh con và phát triển sự nghiệp?
- Chết đi thì trở về đâu? Đó là trở về với đất mẹ, với thân tướng và trí tuệ của chúng ta.
Hình tướng của Đạo cũng hiển thị trong quá khứ, hiện tại và tương lai:
- Quá khứ: tích lũy kinh nghiệm và cất công tích nghiệp qua nhiều kiếp sống.
- Hiện tại: phản ánh quá khứ và tích lũy phước vào kiếp này.
- Tương lai: chúng ta không biết nơi chúng ta sẽ đến sau khi chết, liệu có lên thiên đường hay xuống địa ngục, trở thành sinh vật hay luân hồi thành người.
Để xác định tương lai, chúng ta có thể nhìn vào hiện tại và xem chúng ta đã làm được những gì, đã gieo duyên để khởi sinh vào những điều tốt hay xấu.
Thiên, Địa và Nhân hợp nhất trong chữ Nhân. Mỗi chữ Nhân tồn tại và tương tác với chữ Đông, Tây, Nam và Bắc. Bất cứ nơi nào có con người, đó là nơi có Đạo. Hiểu Đạo để đạt đến Hoàn Đạo. Đạo không phải là một tôn giáo, việc chia ra thành các phái tức là do con người tạo ra.
IV. Ý nghĩa của chữ Đạo
1. Đạo là đường đi
Tại sao không dùng từ “đường” trong cụm từ “kẻ cướp đường”, mà lại dùng từ “đạo tặc”? Từ “Đạo” trong tiếng Hán – Việt được dùng để rút gọn và vẫn thể hiện đúng ý nghĩa. “Đạo” là một từ Hán – Việt, xuất phát từ lịch sử Trung Quốc. Trước kia, sách vở hiếm, người dân dùng bia đá hoặc thẻ tre để ghi chép và truyền đạt thông tin. Việc này rất khó khăn, vì nếu từ ngữ dài sẽ mất thời gian và công sức để đục và viết chữ. Do đó, chữ Đạo trong tiếng Hán – Việt đã được sử dụng để tiết kiệm thời gian và công sức.
Thứ hai, từ “Đạo” cũng dùng để chỉ rõ nghĩa của danh từ. Ví dụ, có nhiều từ để chỉ hành động nhìn ngó như “quan”, “nhìn”, “khán”, “nhòm”, “liếc”… và từ “Đạo” cũng rơi vào nhóm từ này. Khác với “Đường” hay “Lộ”, từ “Đạo” chỉ thể hiện “con đường” trong nhận thức.
2. Đạo là chỉ giáo phái, tổ chức tư tưởng và quá trình tu tập
Trong xã hội, có nhiều tôn giáo và giáo phái, và mỗi tôn giáo đều có từ “Đạo” kết hợp:
- Đạo giáo: tư tưởng của Lão Tử. Ông cho rằng “Đạo” là nguồn gốc của tất cả mọi thứ và có thể giải thích toàn bộ hiện tượng dựa trên quan niệm không gì tự nhiên mà đến, không gì tự nhiên mà đi. Mọi thứ đều có lý do, và lý do đó nằm trong chữ “Đạo”.
- Phật giáo: tôn giáo tu tâm theo Phật. Phật tổ xưa từ bỏ cuộc sống tiện nghi để tìm đến con đường tu tập và thoát khỏi kiếp sinh tử. “Đạo” trong Phật giáo liên quan đến “bát chính đạo”.
- Thư Đạo: hệ phái nghiên cứu và giác ngộ từ ý nghĩa của chữ nghĩa. Thư Đạo hướng tới tìm hiểu nguyên tắc cuộc sống bằng cách dựa vào chữ.
- …
3. Đạo là hiển nhiên và đúng đắn
Từ xa xưa đến nay, người ta thường dùng những cụm từ như “Thế thiên hành đạo” để ám chỉ việc “thay trời” thực hiện những điều đúng đắn và đúng lẽ. Nó cũng hiển thị trong các cụm từ như “Đạo hạnh”, “Đạo quân”, “Đạo làm con”… Đạo có ý nghĩa là những điều hiển nhiên và đúng đắn, những quy luật tự nhiên của cuộc sống. Đời người là một khoảng trống tồn tại, vạn vật luôn vận động và phát triển theo quy luật tự nhiên. Đó chính là Đạo.
4. Đạo là động từ chỉ sự tái tạo
Trong từ điển Hán – Việt, chữ Đạo mang ý nghĩa tích cực và tiêu cực đồng thời. Việc sử dụng chữ Đạo cần phải đặt trong ngữ cảnh cụ thể để thể hiện đúng ý nghĩa mà ta muốn ám chỉ. Ví dụ, “Đạo lý” có thể mang ý nghĩa là “đúng đắn” trong một số trường hợp và mang ý nghĩa là “lý luận” trong một số trường hợp khác.
Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu hơn về chữ Đạo, về vai trò của nó trong cuộc sống của chúng ta. Vật phẩm Phật Giáo luôn tuân thủ những truyền thống của Phật giáo và cung cấp các tài liệu chính thống về Phật giáo phi lợi nhuận.
Nam mô A Di Đà Phật!